Pensioenfonds ABP heeft zijn beleggingen in twee Israëlische banken beëindigd, maar handhaaft die in andere omstreden bedrijven.
Een vestiging van Bank Hapoalim in Jeruzalem.Nati Shohat / Flash90
De beëindigde beleggingen van het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds (ABP) betreffen die in de Israëlische Bank Hapoalim en
Bank Leumi, en hebben een gezamenlijke waarde van 75 miljoen euro.
Volgens een woordvoerder van het ABP is het ontbreken van een mensenrechtenbeleid bij de banken reden voor de desinvestering.
Aanzwellende protesten
Beide banken zijn betrokken bij de illegale kolonisering van de door
Israël bezette Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem – en daarmee
bij de schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten
waarmee die gepaard gaat. Om die reden worden beleggers als het ABP al
vele jaren opgeroepen tot verwijdering van de banken uit hun
beleggingsportefeuille. Het ABP hield zich echter langdurig doof.
In mei 2018
publiceerde Human Rights Watch het rapport
Bankrolling Abuse: Israeli Banks in West Bank Settlements,
dat uitwees hoezeer Israëlische banken een veelzijdige en zelfs
centrale rol spelen in de kolonisering van Palestina. Dat rapport leidde
tot grote verontwaardiging en aanzwellende protesten tegen ABPs
beleggingen.
Ook The Rights Forum heeft zich intensief met de kwestie beziggehouden. In juni 2018
analyseerden we de inconsequente handelwijze en tekortschietende argumentatie van het ABP, en de
misleidende informatie die de verontruste achterban van het ABP kreeg voorgeschoteld. Dezelfde maand startten we
een petitie om het ABP te bewegen tot het uitsluiten van de Israëlische banken, ondersteund door een
open brief van een van onze redacteuren. Ook werden gesprekken gevoerd met het ABP en andere fondsen.
VN-lijst van ‘besmette’ bedrijven
Een andere belangrijke ontwikkeling was
de publicatie door de VN van een lijst van bedrijven die betrokken zijn bij de Israëlische kolonisering. Dat gebeurde na
jarenlange vertraging
in februari van dit jaar. Van de 112 bedrijven op de lijst staat vast
dat zij met hun activiteiten inbreuk maken op de mensenrechten.
De meeste bedrijven (94) op de lijst zijn Israëlisch; de overige
komen uit de VS (6), Nederland (4), het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk
(elk 3), Luxemburg en Thailand (elk 1). Onder de Israëlische bedrijven
bevinden zich maar liefst negen banken, waaronder de twee grootste:
Hapoalim en Leumi. De Nederlandse bedrijven op de lijst zijn Altice
Europe NV, Booking.com BV, Tahal Group International BV en Kardan NV.
Het belang van de VN-lijst is dat die een einde maakt aan elke vorm
van twijfel over de vraag of (zakelijke) relaties met de 112 betrokken
bedrijven te verantwoorden zijn. Het antwoord daarop is ondubbelzinnig
‘nee’. Overigens is de lijst nog niet compleet; jaarlijks zal een
herziene versie verschijnen.
Omstreden beleggingen
In hoeverre genoemde ontwikkelingen voor het ABP hebben meegespeeld, is onduidelijk. Het fonds stelt
in een verklaring
dat zijn beleggingsportefeuille constant verandert op basis van vier
criteria: rendement, kosten, risico en duurzaamheid. Zo dienen bedrijven
die actief zijn in gebieden met een verhoogd risico op
mensenrechtenschendingen over een solide mensenrechtenbeleid te
beschikken.
De Israëlische banken voldeden daar niet aan. Om die reden
beëindigde het ABP zijn beleggingen.
Het is goed nieuws dat het ABP – Nederlands grootste pensioenfonds,
dat de pensioenen beheert van werknemers in de overheid en het onderwijs
– deze stap heeft gezet. Toch valt te betreuren dat het daar vele jaren
over heeft gedaan. Bovendien is de vraag hoe consequent het ABP
handelt.
Uit een vergelijking van de VN-lijst met ABPs
portefeuille
blijkt dat het ABP nog belegt in zes bedrijven die volgens dezelfde
criteria als de Israëlische banken zouden moeten worden uitgesloten. Het
betreft de Amerikaanse bedrijven Booking Holdings Inc. (belegd
ABP-vermogen: 203,63 miljoen euro), Expedia Group Inc. (18,68 miljoen)
en Tripadvisor Inc. (8,54 miljoen); het Franse Alstom S.A. (48,3
miljoen); het Israëlische Matrix IT Ltd. (870 duizend) en het Thaise
Indorama Ventures Pcl. (780 duizend).
HeidelbergCement
Het ABP heeft meer omstreden beleggingen. In 2017 verscheen
een rapport
van het Deense centrum voor onderzoeksjournalistiek Danwatch over de
beleggingen van de vijf grootste Europese pensioenfonden, waaronder de
Nederlandse fondsen ABP en PFZW. Daaruit bleek dat de fondsen een
gezamenlijk belegd vermogen van 7,5 miljard euro hebben in bedrijven die
actief zijn in de Israëlische kolonisering. In reactie op het rapport
schrapte het Deense pensioenfonds Sampension al in 2017 zijn beleggingen
in de Israëlische banken Hapoalim en Leumi, het Israëlische
telecombedrijf Bezeq en het Duitse bedrijf HeidelbergCement.
Uit het Danwatch-rapport bleek dat het ABP op dat moment 130 miljoen
euro in die vier bedrijven had belegd. Drie jaar later heeft het de
beleggingen in Hapoalim, Leumi en Bezeq beëindigd, maar blijkt die in
HeidelbergCement juist te zijn opgewaardeerd (38,46 miljoen euro in
2019-2020 tegen 14 miljoen euro in 2016-2017).
HeidelbergCement komt weliswaar (nog) niet voor op de VN-lijst, maar
zijn activiteiten – het bedrijf wordt beschuldigd van plundering van
Palestina’s grondstoffen – zijn
uitgebreid gedocumenteerd.
Dat roept vragen op over de consequentheid van ABPs beleid, temeer daar
HeidelbergCement niet het enige voorbeeld is. Zo wordt bijvoorbeeld ook
nog steeds belegd in het Amerikaanse bedrijf RE/MAX, dat huizen
verkoopt en verhuurt in de illegale Israëlische kolonies.
Israëlische banken beboet
Israëlische banken blijken naast hun rol in de kolonisering nog andere misstappen te begaan. In april 2020
werd bekend
dat Bank Hapoalim een schikking heeft getroffen met de Amerikaanse
autoriteiten ter waarde van 904 miljoen dollar. Dat was het gevolg van
haar rol in een omvangrijke zaak van belastingontduiking, en
betrokkenheid bij het ‘FIFA-schandaal’, waarin 14 officials van de
wereldvoetbalbond werden beschuldigd van fraude, afpersing en witwassen.
Eerder werden de banken Leumi en Mizrahi Tefahot beboet voor hun rol in
vergelijkbare gevallen van belastingontduiking.
Bron
https://rightsforum.org/nieuws/abp-dumpt-israelische-banken/
