Mahatma Gandhi zei ooit: “First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you, and then you win.”
Het begin van BDS: 9 juli 2015
Deze donderdag 9 juli is de BDS-beweging tien jaar oud. Het is precies
tien jaar geleden dat tweehonderd Palestijnse organisaties vorm gaven
aan iets dat hoop gaf in een situatie van wanhoop: een boycot van
Israël. Precies een jaar eerder – op 9 juli 2004 – had het
Internationaal Gerechtshof in Den Haag uitgesproken dat de door Israël
gebouwde muur in strijd is met het humanitair oorlogsrecht. De
internationale gemeenschap zweeg: first they ignore you. Die tweehonderd
organisaties vormden de Palestijnse “civil society”. Zij riepen op tot
een wereldwijde boycot van Israël. Totdat: 1. De bezetting letterlijk en
figuurlijk was afgebroken; gelijke rechten voor joden en voor de
bevolking die leeft onder bezetting. 2. De verjaagde Palestijnen gebruik
kunnen maken van hun recht op terugkeer. 3. Ook de anderhalf miljoen
niet-joodse inwoners van Israël gelijke rechten hebben. Hoe dat politiek
gesproken moet? Eén staat voor iedereen? Twee staten? Een ‘bi-nationale
staat’? BDS doet er geen uitspraak over. BDS gaat voor gelijke rechten.
En “then they fight you”
BDS (Boycott, Divestment and Sanctions; boycot, desinvestering en
sancties) is nu een wereldwijde en groeiende beweging. Vooral aan
Amerikaanse en Engelse universiteiten is het hard gegaan. In Nederland
ondersteunt docP (stichting Diensten Onderzoek Centrum Palestina) namens
een brede samenwerking van 20 organisaties en vele individuen de BDS
campagne. Maar het succes heeft ook een andere kant. Israël en een deel
van de pro-Israëllobby buiten Israël hebben hun strijd tegen BDS
verscherpt. En in die anti-BDS strijd blijkt hoezeer de Israëllobby is
geradicaliseerd: desinformatie, druk uitoefenen en zwartmakerij zijn de
gangbare strijdmiddelen. Israël beschouwt BDS nu officieel als een
strategisch gevaar. De “antisemitisme-knuppel” is van stal gehaald. Als
Israël daarmee doorgaat ontstaat in de komende de bizarre situatie dat
de Israëlkritici de integriteit van het begrip “antisemitisme” moeten
gaan bewaken om te voorkomen dat de term betekenisloos wordt.
Waarin zit het succes?
1. BDS blijkt een effectief middel om het publiek bewust te maken van
het onderdrukkingssysteem (volgens sommigen: het apartheidssysteem) in
Israël en de bezette gebieden. Dat is een onrechtvaardig systeem dat al
jaren mede overeind wordt gehouden door de westerse regeringen,
waaronder de Nederlandse en de Europese Unie.
2. BDS draagt effectief bij aan het doorbreken van het taboe op
Israëlkritiek. “Israël” is steeds meer een onderwerp waarover je
standpunten mag hebben, ook als die behoorlijk kritisch zijn. Helaas wil
niet iedereen die discussievrijheid, zie hierboven.
3. BDS oefent economisch een zekere druk uit op de korte termijn:
goederen die niet meer gekocht worden bijvoorbeeld. Daarnaast is er een
grotere druk op de langere termijn: investeerders en niet-Israëlische
bedrijven die bij hun toekomstplannen het toenemende isolement van
Israël gaan incalculeren.
4. Een vierde succesfactor hangt daar nauw mee samen: het imago van
Israël dat lang met succes in het westen is verkocht – sympathiek, jong,
modern-westers, innovatief, democratisch – begint af te bladderen: de
werkelijkheid is niet zo mooi. Vooral in Europa gelooft het publiek
steeds minder in het sprookje-van-de-kibboets. Onze regeringen gaan dat
voelen.
Hoe ver gaat BDS?
BDS promoot niet alleen een boycot van goederen, maar ook van diensten.
Bijvoorbeeld een concessie voor busvervoer in Nederland aan een
Israëlisch bedrijf. Of, de beveiliging van universiteitsgebouwen door
een bedrijf dat in Israël aan gevangenissen levert. BDS is ook voor een
academische boycot en een culturele boycot. MAAR: dan gaat het niet om
individuele wetenschappers en artiesten. Het gaat om instellingen die
het systeem vertegenwoordigen (universiteiten) of die Israël pomoten.
Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld als een theatergezelschap rondreist,
gesubsidieerd door het “Brand Israël”-project. In zo’n geval kan ook een
individu onderwerp van boycot zijn.
De toekomst van BDS?
Wij zijn ervan overtuigd dat het Israëlische systeem geen toekomst
heeft. Daarom is BDS nodig om het niet nog vijftig jaar te laten duren.
Wij denken ook dat Israël niet (meer) in staat is om zichzelf radicaal
te hervormen. Om een einde te maken aan het afschuwelijke militaire
bewind in de bezette gebieden. Terwijl er over een paar jaar meer
Palestijnen dan joden wonen in het gebied van de Middellandse Zee tot de
Jordaan. Daarom is druk van buitenaf nodig. BDS drijft op een
overtuiging (of noem het: gevoel) dat het niet aangaat om miljoenen
mensen als mindere te behandelen op grond van geloof, ras of cultuur. Of
het behoren tot een “volk” of een “natie”. En nog iets: BDS is een
effectieve strategie tussen enerzijds gewelddadig verzet en anderzijds
het opgeven van hoop en collaboratie met de onderdrukker.
… and then you win …
