Vakbondsreis naar Palestina - Lot van Baaren 5-2-2012

Van zaterdag 28 januari tot 4 februari gingen 12 vakbondsleden van Abvakabo FNV (en drie -dubbel- leden van Bondgenoten) voor een vakbondsreis naar Palestina. Hieronder een eerste verslag, van Lot die vanuit de Palestina-werkgroep als reisleider optrad. Zie dit hierbij.

Zaterdag
Na de nodige problemen op Schiphol, en een reis met wat tegenslag, hadden we gelukkig zondagochtend vroeg de gehele groep compleet om aan ons intensieve programma op de Westbank te beginnen.

Zaterdagavond zijn we naar een discussiebijeenkomst in het Alternatief Informatie Centrum afd. Bethlehem geweest voor een presentatie van het recentste rapport van Al-Haq, “Exploring the illegality of “Land swap” agreements under occupation” In een technisch-juridisch betoog van de auteur Elisabeth Koek werd duidelijk dat elke eventuele overeenkomst met betrekking tot het uitruilen van land tussen de Israëlische regering en de PA volgens internationaal recht illegaal is.

Zondag zijn we in Bethlehem geweest en was 'water' het hoofdonderwerp en hebben we ons olijfboombos bezocht. We stonden letterlijk met de voeten in de klei. Daar werd veel duidelijk. Vooral de achtergrond van zo'n plaatje waar het grauwe Palestijnse land schril afsteekt bij een groene settlement (zie ook de foto hierbij). Dat beeld is geen gevolg van het harde werken en de irrigatiemethode van Israëliërs, terwijl Palestijnen op hun luie kont zitten.

Het heeft alles te maken met de verdeling van land en water.

De boeren hier wonen, anders dan in Nederland, niet óp hun land maar in gemeenschappen vlakbij. Eén van de belangrijkste redenen dat veel van het agrarische land steeds grauwer wordt, is dat Palestijnen niet meer bij hun eigen stuk land kunnen komen vanwege de muur, checkpoints en de voortdurende ontkenning dat dat land hun eigendom is. Erfgoed werd niet altijd zo nauwkeurig geregistreerd of gearchiveerd en als er ook maar iets ontbreekt of niet goed gespeld wordt, is onteigening aan de orde. Natuurlijk gaat het elke boer aan het hart dat eeuwenoude erfgoed zo te zien vergaan. Ze zouden er alles voor over hebben hun land te bewerken, de bomen te irrigeren, te zaaien en oogsten, maar krijgen daarvoor eenvoudigweg de toestemming niet. Is dat zomaar Palestijntje pesten? Nee, het is een variant van 'landje-pik'. Het heeft te maken met een oude Ottomaanse wet die van stal gehaald is en die regelt dat als je 3-7 jaar het land niet bewerkt hebt, dat land aan de staat toevalt, de Israëlische staat dus.

Het groene in de settlements zijn de parken en tuinen die het hele jaar door 24 uur lang ongelimiteerd van water worden voorzien, terwijl in bezet Palestijns gebied regelmatig dagen, soms zelfs weken achtereen het water afgesloten wordt. Geen water uit de kraan, bedenk wat dat betekent. Geen water om te drinken, koken, wassen of douchen, laat staan je moestuin te sproeien. En dat langere tijd achtereen.

We weten nu ook feilloos de huizen en dorpen van kolonisten en Palestijnen uit elkaar te houden: gewoon op het dak kijken of er een voorraadvat met water staat.

En om nog even op dat harde werken en die luie kont terug te komen. We weten inmiddels ook dat het werk in de settlements meestal door Palestijnen gedaan wordt, terwijl de inwoners van de settlements niet zelden rijke Amerikanen zijn die op hun luie kont rentenieren en eigenlijk overal hadden kunnen wonen, maar niet voor niets een bergtop boven een Palestijns dorp uitkozen. De beelden en indrukken van de dag werden aan het eind van de dag in een kader gezet door waterdeskundige Alice Grey. In haar betoog maakte zij duidelijk dat wat we gezien en gehoord hadden geen losse incidenten waren maar onderdeel uitmaakten van een bewust Israëlisch waterleveringsbeleid.

En ik kan verder nog veel meer vertellen over het reguleren en privatiseren van water, maar we zullen een uitgebreid verslag bewaren voor later.

Maandag waren we in Ramallah, waar we collega's spraken van de PGFTU en van de onafhankelijke vakbonden, die gefaciliteerd worden door het DWRC. Natuurlijk waren ze blij met ons bezoek en met de Hollandse kaas en stroopwafels, maar vooral met de aandacht voor hun arbeidsomstandigheden onder de bezetting. De politieke verhoudingen spelen een rol bij het vakbondswerk, maar iedereen heeft in het dagelijks leven en werken toch vooral last van de bezetting: problemen bij woon-werkverkeer (midden in de nacht opstaan omdat je door checkpoints moet), problemen met het uitbetalen van salaris, problemen met materialen en middelen die er niet of onvoldoende zijn om je werk goed te doen, bureaucratie en gezeur met vergunningen en noem maar op. Bij de onafhankelijke vakbonden kwam de strijd van kinderopvangpersoneel specifiek aan de orde en bij de PGFTU vertelde de vertegenwoordiger in de zorgsector zijn verhaal.

Er was ook positief nieuws, bijvoorbeeld van de onafhankelijke bond van universiteitspersoneel, die hadden op een universiteit inmiddels een organisatiegraad van 100% gehaald! Met als inspiratiebron de opkomst van onafhankelijke bonden in de Arabische lente, is de organisatiegraad en het ledental van de deze bonden flink gestegen. Inmiddels hebben ze ook bij de ITUC een verzoek tot aansluiting gedaan.

's Middags vertrokken we naar Nabi Saleh waar Manal Tamimmi het eten al op tafel had staan. Om vervolgens te vertellen over het verzet van het dorp tegen het confisqueren van hun waterbron door het nabijgelegen settlement, waardoor ze er niet bij kunnen komen. Want ook voor die bron geldt de Ottomaanse wet: geen onderhoud plegen betekent dat Israel de bron staatseigendom aanmerkt en het dorp zonder blijft zitten: aangewezen op het dure Israëlische water uit de kraan.
Opmerkelijk is dat de eerste stap van de dorpelingen bij het verschijnen van de eerste bouwsels van kolonisten op hun terrein de stap naar de israëlische rechter was. De rechtbank stelde hen in het gelijk en gelastte de ontruiming van de op hun terrein gelegen nederzetting. Het tegendeel vond plaats: de nederzetting werd uitgebreid. De autoriteiten staan daarbij twee middelen ter beschikking. De eerste, die hier werd toegepast, is het gebied tot militaire veiligheidszone verklaren. Militair recht gaat boven burgerlijk recht. Maar er is ook een wet die het de twee belangrijkste zionistische organisaties toestaat om zich niet aan de wet te houden. Nu de juridische weg niets opleverde protesteert het dorp al sinds december 2009 wekelijks met een geweldloze mars naar de bron. Hun enige wapen is de camera, waarmee ze alles vastleggen. De traangasgranaten die het dorp in een adembenemende wolk zetten, of soms in huizen waar kinderen en oudere vrouwen schuilen geschoten worden. Het schieten met rubber kogels, het stinkwaterkanon, maar ook de nachtelijke invallen waarbij kinderen uit hun bed gelicht en gefotografeerd worden. Of de arrestatie van een jongen van 14 die vervolgens 72 dagen in de cel verbleef. Waar hij onder het mom dat hij daarmee snel vrij zou komen, een voor hem onleesbare verklaring in het Hebreeuws ondertekende die een beschuldiging bleek aan het adres van twee dorpsgenoten, daarmee een vrijbrief voor hun arrestatie. Al met al een indrukwekkend relaas van leven en werken op het platteland, ondersteund door niet mis te verstane beelden. Daarna hebben we Luk en Pieter uit onze groep niet meer van het idee af kunnen brengen komende vrijdag mee te doen met de demonstratie, die wilden hun solidariteit graag direct op die manier invulling geven.

Dinsdag werden we onder andere getrakteerd op een rondleiding door de oude stad van Jerusalem. Onze gids Ali was een ruim 60-jarige Afrikaanse Palestijn die ons wees op wetenswaardigheden die we anders over het hoofd hadden gezien. Bovendien kende hij enorm veel mensen en bijvoorbeeld de gevaren die de vrouwen liepen die met verse kruiden, fruit en groente op de markt zaten. Die vrouwen kwamen merendeels uit het zuiden van de Westbank en hebben geen vergunning om in Jerusalem te verblijven. Bij politieraids worden ze vaak opgepakt, hun waren in beslag genomen en op de bon geslingerd. Omdat hun inkomsten voor de overleving van de familie broodnodig zijn hebben ze geen keus en moeten dat risico wel nemen.

Daarna een bustour door Oost Jerusalem en het settlement Ma'ale Adumim met Angela Goldstein. Deze Israëlische dame stelde in de loop der jaren steeds meer vragen bij wat ze om zich heen zag gebeuren en vond uiteindelijk dat ze zich actief in moest zetten om 'Jewification' (verjoodsing) van Jerusalem aan de kaak te stellen. Ik schrok er trouwens van dat zo'n woord tegenwoordig door de gewone Israëlische burger als begrip geaccepteerd wordt.

Het is steeds duidelijker zichtbaar waar de rechtse regering van Netanyahu haar prioriteiten legt. De woningbouw in bezet Palestijns gebied staat bovenaan. Helaas niet voor de Palestijnse bevolking, integendeel hun huizen zijn vaak onderwerp van de House Demolishion Act. Wel voor kolonisten wiens door de UN illegaal verklaarde nederzettingen in razendsnel tempo uitgebreid worden. Maar ook hier eist de crisis zijn tol, waardoor steeds minder van deze projecten door de rijke Amerikaanse geldschieters worden gefinancierd. Angela vertelde dat gezondheidszorg en onderwijs in Israël in sneltreinvaart achteruit ging, omdat er geen geld meer voor uitgetrokken werd. Dat gaat voornamelijk naar defensie en woningbouw.

En woensdagochtend kregen we een inleiding over de geschiedenis van de staat Israël die begint met de zionistische agenda van ver voor de tweede wereldoorlog. Het zionisme is een ideologie bedacht door Theodor Herzl en zijn kompanen van de intelligentsia en elite in het Europa van eind 19e eeuw en had verder niets op met het joodse geloof. Herzl zelf zou je atheïst kunnen noemen. De dekmantel van de religie werd pas veel later aan het project toegevoegd, toen bleek dat met de politieke agenda te weinig aanhang vooral onder het 'gewone volk' te mobiliseren was. De holocaust gaf een enorme push aan het project dat nu 'een land zonder volk, voor een volk zonder land' werd.
De uitgebreide en goed onderbouwde inleiding door Amjad van de organisatie Badil, bedoeld om de actuele politiek in historisch perspectief te zetten, gaf ons de handvatten om wat we de dagen ervoor hadden gehoord, gezien en ervaren in een kader te plaatsen. De puzzelstukjes van vandaag de dag met de nog steeds voortdurende verjaging van Palestijnen, verwerven van steeds meer van hun land en controleren van het water, vielen op hun plaats.

 
Woensdagmiddag waren we in Hebron, de grootste stad op de Westbank (120.000 inwoners) met vele 'heilige plaatsen'. En met 400 kolonisten die in de stad op de bovenste verdiepingen van Palestijnse huizen hun intrek hebben genomen en daarmee de 25.000 Palestijnen (binnenstad) in hun greep houden, gesteund door de 1000 Israëlische soldaten daar. Het gaf een troosteloze aanblik, deze eeuwenoude stad langzaam te zien vervallen in een spookstad met afgesloten straten waardoor mensen hun huis alleen nog aan de achterzijde door een raam binnen kunnen of 12 km om moeten lopen naar hun werk. Maar er was ook hoop, werd ons verteld. Want tegelijk werd onder de noemer 'renovatie' stug gewerkt aan het weer in ere herstellen van eerder verlaten panden. Dus werden mensen niet alleen weggepest, maar kwamen er ook weer terug naar Hebron om in de gerenoveerde panden te gaan wonen. En al regende het pijpenstelen, we hebben de plaatselijke economie wat geholpen met de aankoop van souvenirs.

Donderdag vertrokken we naar Nablus voor een ochtend met vertegenwoordigers van de PGFTU (de zusterfederatie van de FNV) onder leiding van de algemeen secretaris Shaher Saed. Er ontstond flinke discussie over vrouwenemancipatie, aangezwengeld door de vertegenwoordigster van de PGFTU vrouwenbond, Emam. Ze maakte een statement over vrouwen in de leiding en wat wij hier 'het glazen plafond' noemen, waarop de gehele mannelijke PGFTU-delegatie nogal heftig reageerde: dat het 'niet helemaal juist weergegeven was', 'het zo erg niet was', 'je dit toch iets anders moest zien' etc. Een heel pandemonium waarin wij natuurlijk Emam een hart onder de riem staken. Was wel grappig met serieuze ondertoon.

Overigens was Shaher Saed wel duidelijk over het samenwerken met sociale bewegingen en de geweldloze protesten van de laatste tijd: met zoveel mogelijk mensen een front vormen tegen de bezetting was zijn oproep. Hij liet zelfs nog even een foto komen, waarop hijzelf bij zo'n actie aanwezig was.

Ook vond hij dat waar dat kan - en vooral ook in Europa - gezorgd moet worden dat er geen geld naar die bezetting gaat (zoals bv via pensioenfondsen), oftewel hij herhaalde zijn steun aan het beleid van Boycots, Divestment en Sancties (BDS).

In de wandelgangen voor de lunch kwam Vincent te weten dat de PA een vrij progressief beleid m.b.t. gehandicapte werknemers hanteert. Er is wetgeving die overheidsinstellingen verplicht 5% gehandicapte werknemers in dienst te nemen en bij de nieuwbouw van grote gebouwen moeten er voorzieningen worden aangebracht.

Na de bijeenkomst en de lunch die we tussendoor aangeboden kregen, hebben we een bezoek gebracht aan een zeepfabriek, twee ziekenhuizen en een snoepfabriekje. Die ziekenhuizen waren interessant, het was een publiek en een privaat ziekenhuis. In het publieke spraken we met de medisch directeur en kwamen we erachter dat men (nog even afgezien van de medische staf) veel meer verdiende dan in het private ziekenhuis. De verpleging werkte er in 3 shifts en werd niet extra betaald voor werk in het weekend of 'nachts, dat moest gewoon eerlijk verdeeld worden. In het private - overigens wel non-profit ziekenhuis dat ooit door de vrouwenbond was opgezet - spraken we met Mohammed Jahar, één van de vijf OR leden (zie foto 2 hierbij). Hij vertelde onder andere dat de werkweek er eentje van 45 uur was, dat ze er zo'n 40% minder verdienden dan in het publieke ziekenhuis en dat ze regelmatig kampten met te weinig middelen en apparatuur.

Na een tour door de oude binnenstad van Nablus hebben we op de terugweg in Ramallah Pieter en Luc af kunnen zetten om met Loes door te reizen naar Nabi Saleh, waar ze zouden logeren om de volgende dag mee te doen aan de wekelijkse protestmars.

En toen was het alweer vrijdag en vertrokken Anja, Bert en Ton naar huis.

Marga, Corrie, Bertie en Vincent maakten een tocht naar Jericho en zwommen zelfs in de Dode Zee.

Marco, Wilma en ik keerden nog een keer terug naar Jerusalem, deze keer om het holocaust monument Yad Vashem te bekijken en daarna in de binnenstad te dwalen, waar we natuurlijk ook nog twee keer onze eerdere gids Ali tegen het lijf liepen. Toen we bij een dranghek kwamen met een soldaat wilden we er eigenlijk door, maar dat mocht niet. Op de vraag waarom niet, kwam het simpele antwoord: it is the law. Tja en daar sta je dan. Omkeren was de enige mogelijkheid. Toen we in Bethlehem naar huis liepen, vonden we plotsklaps de muur voor onze neus. Toch een rare gewaarwording: je slaat een hoek om en dan verspert 8 meter beton je de weg. Nog een keer omkeren dus.

En Luc en Pieter? Die hebben kunnen meemaken wat de inwoners van Nabi Saleh elke week meemaken. Voor in de middag ging de protestmars van start vanaf het plein bij de moskee richting waterbron, die sinds 2009 geannexeerd is door de settlers. En als elke week werden ze getrakteerd op gewelddadig optreden door het Israelisch leger. Met traangasgranaten en dit keer ook weer het stinkwaterkanon. Er vielen een aantal slachtoffers: een meisje uit Frankrijk kreeg een traangasgranaat in haar hals en is direct met grote spoed naar het ziekenhuis vervoerd. Een andere jongen kreeg er eentje in zijn rug. Peter en Luc hadden meer geluk of konden net hard genoeg rennen....maar moesten toegeven dat dit soort protest echt niet zonder gevaar is. Dat bewijst ook de dood van Mustafa Tamimi die begin december bezweek nadat hij een traangasgranaat van twee meter nabij in zijn hoofd geschoten kreeg.

Al met al was het een enerverende week. Met veel informatie. Informatie die je in Nederland te weinig hoort of ziet. En met indrukwekkende gesprekken met mensen actief in de vakbeweging. Al met al een reis die je niet makkelijk vergeet en die we anderen ook aanraden. Opvallend was nog dat niemand zich ook maar een moment onveilig heeft gevoeld. Je voelt je er welkom en op je gemak! Vandaar dat we het iedereen eigenlijk aanraden: ga er vooral eens zelf kijken!

We zullen nog een fotoreportage en een uitgebreid en meer inhoudelijk verslag maken (per twee hebben we een dag voor onze rekening genomen), de basis voor een presentatie die we gaan maken en waarmee we graag afdelingen of sectoren bezoeken. En we stellen ons zo voor dat een interview in het blad Kader niet mag ontbreken. En...en....het was inspirerend genoeg om met vele plannen thuis te komen en de eerste follow-up bijeenkomst wordt al gepland. Dit laat ons nog even niet los.